Vet is een voedingsstof die we dagelijks nodig hebben. Vet bevat vitamine A, D en E [1]. Daarnaast beschermt vet ons tegen de kou en onze organen tegen beschadiging. Vet kun je indelen in onverzadigde vetzuren en verzadigde vetzuren [1]. Gebak, koek, snoep, ijs, dierlijke producten, volle zuivelproducten bevatten verzadigde vetzuren. Deze vetzuren kunnen er voor zorgen dat het cholesterol  toeneemt. Dit wordt ook wel het ‘slechte’ vet genoemd [2]. Onverzadigde vetzuren zitten voornamelijk in noten, vette vis, plantaardige oliën, vloeibare margarine, avocado. Het risico op hart- en vaatziekten worden verlaagd als je meer producten eet die onverzadigde vetzuren bevat in plaats van verzadigde vetzuren [2].

Margarine, halvarine en roomboter zijn vetten en bevatten vitamine A, D en E [3]. Toch is het advies om margarine of halvarine te nemen en geen roomboter. Dat komt omdat in roomboter veel minder vitamine D zit en veel meer verzadigd vet. Roomboter bevat bijna 3x zoveel verzadigd vet in vergelijking met margarine. Door alle fantasienamen die fabrikanten op de verpakking zetten is het tegenwoordig moeilijk te zien of je met een halvarine of margarine te maken hebt. Het is slim om naar het vet% te kijken.

• Margarine: bevat 80-90% vet  bijv.  vita d’or (lidl), Your Organic Nature(ekoplaza), G’woon Margarine(coop)
• 70% vet: Jumbo Romig, Becel romig, AH smeerbaar met olijfolie
• Driekwartmargarine  : bevat 60-62% vet: Gouda’s glorie volle pond, Hella Bewust (aldi).
• 50% vet: Becel original, Jumbo Bewust, Ah Balans, vita d’or bewust (lidl), g’woon Bewust(coop).
• Halvarine: bevat 39-41% vet bijv. Jumbo Halvarine, Vita d’or halvarine (lidl), Blue band goede start

 
Voor sommige groepen is het handig om te letten op welk broodsmeersel je neemt. Voor kinderen tot 4 jaar bijvoorbeeld adviseren we om margarine op brood te smeren omdat jonge kinderen vaak te weinig vet binnenkrijgen [4]. Mensen met overgewicht adviseren we daarentegen om halvarine op brood te smeren omdat dit minder vet/energie bevat dan margarine.

Maar wat nou als je geen margarine, halvarine of vloeibare bak- en braadproducten lust? Vitamine A, D en E worden toegevoegd aan deze vetten. Op het moment dat je dit niet eet, moet je deze vitamines uit andere voedingsmiddelen halen. Vitamine A zit bijvoorbeeld in wortels en groene bladgroenten. Vitamine D halen we uit zonlicht maar ook vette vis bevat vitamine D en in mindere vorm in zuivel, het is moeilijk om voldoende vitamine D binnen te krijgen als je geen margarine of halvarine gebruikt een supplement kan dan een oplossing zijn. Vitamine E zit in brood -en graanproducten, noten, groenten en fruit. Een tekort komt aan vitamine E nauwelijks voor in Nederland [5].

Duurzaamheid
Palmolie, sheaboter of kokosolie worden aan veel plantaardige boters toegevoegd [6]. Palmolie zit daarnaast ook voor 40% in onze huishoudelijke producten zoals shampoo, wasmiddel, tandpasta [7]. Deze grondstoffen zijn eetbare, plantaardige oliën die afkomstig zijn van tropische vruchten. De meeste tropische vruchten worden verbouwd in Indonesië en Maleisië. Echter worden hierdoor in sommige gevallen enorm veel gebieden ontbost wat slecht is voor het milieu. Momenteel is er geen duurzaam alternatief voor palmolie. Helemaal stoppen met palmolie is niet mogelijk omdat 39% van de wereldwijde productie afkomstig is van olieplanten, terwijl ze maar 7% van de landbouwgrond innemen [7]. Als we stoppen met palmolie, moet er nog meer grond worden gebruikt om evenveel olie te leveren. Het is van cruciaal belang dat er daarom wordt over gegaan op de productie van duurzame palmolie en niet meer wordt gebruikt voor producten waar wel een beter alternatief voor is zoals biobrandstof. Duurzame palmolie herken je aan het keurmerk RSPO (Roundtable on Sustainable Palm Oil) [6]. Dit keurmerk vertegenwoordigt de meest duurzame productie van palmolie [8].

Onderstaande producten bevatten geen palmolie:

• The Flower Farm
• Naturli
• Vitaquel Cocovit
  ​
  

Wil jij meer informatie over de duurzaamheid van palmolie? Of eet jij nauwelijks/geen margarine, halvarine of vloeibare bak- en braadproducten en twijfel je of je voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt? Wij als diëtist kunnen je hierin adviseren.
 
[1] Voedingscentrum (2021). Vetten. Geraadpleegd op 15-09-2021, via: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vetten.aspx
[2] Het Diabetes Fonds (2021). Vetten. Geraadpleegd op 15-09-2021, via:  https://www.diabetesfonds.nl/over-diabetes/eten-met-diabetes/waar-moet-ik-op-letten/vetten
[3] Voedingscentrum (2021). Waarom is het advies margarine en geen roomboter? Geraadpleegd op 15-09-2021, via: https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-is-gezonder-roomboter-of-margarine-1.aspx
[4] Voedingscentrum (2021). Is roomboter, margarine of halvarine beter voor mijn kind? Geraadpleegd op 15-09-2021, via:  https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/kinderen-en-jongeren/is-roomboter-margarine-of-halvarine-beter-voor-mijn-kind-.aspx
[5] Voedingscentrum (2021). Wat als je geen margarine, halvarine of vloeibare bak -en braadproducten gebruikt? Geraadpleegd op 15-09-2021, via: https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/wat-als-je-geen-margarine-halvarine-of-vloeibare-bak-en-braadproducten-gebruikt-.aspx
[6] Rolvink, R. (31-08-2021). Test margarine en halvarine. Geraadpleegd op 15-09-2021, via: https://www.consumentenbond.nl/voedingstests/test-margarine-halvarine
[7] Boerdam, I. (15-05-20218). Palmolie: hoe slecht is het nu echt? Geraadpleegd op 15-09-2021, via: https://www.dehippevegetarier.nl/rubriek/duurzaamheid/palmolie-hoe-slecht-is-het-nu-echt/
[8] WWF (2021). Wat is het RSPO keurmerk? Geraadpleegd op 15-09-2021, via: https://www.wwf.nl/kom-in-actie/met-tijd/tips-gedrag/koopgedrag/keurmerken/RSPO

Vezels zijn koolhydraten die niet worden verteerd in de dunne darm [1]. Vezels zijn afkomstig van de celwand van planten. Vezels zitten onder andere in groenten, fruit, peulvruchten, volkoren brood, zilvervliesrijst, pasta, noten. Volkoren brood- en graanproducten bevatten meer vezels dan wit brood- en graanproducten. Dat komt omdat tijdens het productieproces een groot deel van de vezels bij witbrood- en graanproducten worden verwijderd [2]. Onderstaande afbeelding geeft inzicht in het verschil van de hoeveelheid vezel bij brood.
​

Afbeelding 1. Overgenomen van het Voedingscentrum (2021).

Vezels zijn ingedeeld in verschillende groepen. De zogenoemde ‘fermenteerbare vezels’ en ‘niet fermenteerbare vezels’ [3]. Fermenteerbare komt van het woord fermentatie, dat afbreken betekent. Onze dikke darm breekt de fermenteerbare vezels af [2]. Hierdoor wordt de ontlasting soepel. Een bron van fermenteerbare vezels zijn bonen, aardappelen, haver, gerst, brood, pasta, ui, prei [1]. 

Niet fermenteerbare vezels worden niet afgebroken in de darm. Deze groep vergroten het volume van de darminhoud [1]. Erwten, bonen, tarwezemelen, appel, kool bevatten veel niet-fermenteerbare vezels. De meeste vezelrijke voeding bevatten zowel fermenteerbare als niet-fermenteerbare vezels. Daarom is het van belang om gevarieerd te eten zodat je voldoende vezels binnenkrijgt van beide groepen. Een vezelrijk dieet kan verstopping verhelpen of voorkomen. Vezels zuigen vocht op in de darm, het is daarom van belang om voldoende te blijven drinken. Zeker 1,5 tot 2 liter voor volwassenen.

Vrouwen hebben per dag 30 gram vezels nodig en mannen 40 gram. De gemiddelde inname van vezel in Nederland is 20 gram per dag, te weinig! [4] Veel onderzoeken hebben aangetoond dat mensen die voldoende vezels eten, minder risico lopen op bepaalde ziekten zoals kanker, hart- en vaatziekten, en diabetes type 2 [5]. De kans op hart- en vaatziekten is 20% lager bij een voedingspatroon met voldoende vezels in vergelijking met een voedingspatroon met een lage vezelinname [2]. Tevens is uit onderzoek gebleken dat mensen met een vezelrijk dieet 15% minder kans hebben op diabetes type 2 en darmkanker [2]. Daarnaast geven vezels een vol gevoel na het eten en kan het helpen bij het afvallen.

Mensen met het prikkelbare darmsyndroom (PDS) kunnen baat hebben bij een vezelrijk dieet. Er zijn aanwijzingen dat juist de oplosbare vezels de klachten kunnen verminderen bij mensen met PDS. Toch kunnen bepaalde soorten vezels ook voor buikklachten zorgen bij mensen met PDS. ‘Er zijn steeds meer aanwijzingen dat de niet-fermenteerbare vezels voor buikklachten kunnen zorgen bij mensen met PDS’ [6]. Niet iedereen krijgt klachten van dezelfde producten.
​
Heb jij PDS en wil je graag meer voedingsadvies om je klachten te verminderen? Of twijfel je of je voldoende vezels binnen krijgt en wil je meer advies over hoe je aan je vezelinname komt? Wij helpen je graag!

[1] Maag Lever Darm Stichting (2021). Plantaardige producten. Geraadpleegd op 17-08-2021, via: https://www.mlds.nl/hoe-gezond-is-jouw-buik/artikelen/wat-zijn-vezels/
[2] Het Voedingscentrum (2021). Vezels. Geraadpleegd op 17-08-2021, via: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vezels.aspx%5D
[3] Maag Lever Darm Stichting (2021). Vezelrijke voeding. Geraadpleegd op 17-08-2021, via: https://www.mlds.nl/gezonde-buik/vezelrijke-voeding/
[4] RIVM (2012-2016). Inname vezel. Geraadpleegd op 17-08-2021, via: https://www.wateetnederland.nl/resultaten/energie-en-macronutrienten/inname/vezel
[5] Thomas M. Barber et al. (2020). The health benefits of dietary fibre. Geraadpleegd op 17-08-2021
[6] Maag Lever Darm Stichting (2021). PDS en vezels. Geraadpleegd op 17-08-2021, via: https://www.mlds.nl/chronische-ziekten/pds-prikkelbare-darm-syndroom/blogs/pds-vezels/

Intermittent Fasting betekent wisselend vasten. Hierbij wissel je een periode van vasten af met een periode van normaal eten [1]. Er zijn verschillende vormen van Intermittent Fasting [2]:

• Alternate-day Fasting
  Hierbij vast je om de dag 24 uur. Tijdens de 24 uur vasten, eet je niet meer dan 25% van je dagelijkse behoefte
• Whole-day Fasting (1 tot 2 keer een 24 uur vasten per week)
• Time-restricted feeding (dagelijks vasten van 16-20 uur en een eetperiode van 4-8 uur)

Voor sommigen kan het een manier zijn om gewicht te verliezen, mits je een lagere inname voeding aanhoudt. Uit onderzoek is gebleken dat het echter niet een significant groter effect heeft dan een reguliere vorm van calorierestrictie [1,3]. Wel is het zo dat bij Alternate-day Fasting, dus om de dag vasten, je een groter gewichtsverlies leidt dan Time-restricted feeding [2]. Dit komt omdat je meer dagen per week een lage energie inname hebt [2]. Intermittent Fasting blijkt een gunstig effect te hebben op de lipiden in het bloed (de vetten in het bloed) [3]. Veel studies tonen aan dat het totaal cholesterol in het bloed verminderd. Daarnaast tonen studies aan dat als deelnemers vanaf het wakker worden tot 6 uur daarna (Early Time-restricted feeding), een significant verlaging van de glucosewaarden aantoont, maar geen verschil in de avond [5].

Echter zijn er nog onvoldoende studies gedaan naar de langetermijneffecten van Intermittent Fasting [3]. Hiervoor zou dus meer onderzoek naar moeten worden gedaan. Er kan daarom geen conclusie worden getrokken of Intermittent Fasting op lange termijn gezondheidswinst oplevert.
​
Bij Intermittent Fasting is het belangrijk dat je voldoende voedingstoffen binnenkrijgt op de dagen dat je eet. Daarnaast heeft Intermittent Fasting als doel gewichtsverlies. Hierbij creëer je een negatieve energiebalans (calorie tekort). Je hoeft niet zozeer Intermittent Fasting te hanteren om af te kunnen vallen. Ieder dieet dat als uitgangspunt gewichtsverlies heeft, werkt volgens een calorie tekort. Doe vooral wat werkt voor jou. Wil je graag Intermittent Fasting proberen, maar weet je niet of je alle voedingsstoffen binnenkrijgt? Of vind je het lastig wat bij je past qua voedingspatroon? Wij kunnen je hierin adviseren.



[1] Diabetes Fonds (2021). Intermittent Fasting. Geraadpleegd op 13-07-2021, via: https://www.diabetesfonds.nl/over-diabetes/eten-met-diabetes/afvallen-en-dieten/intermittent-fasting
[2] Voedingscentrum (2021). Intermittent Fasting. Geraadpleegd op 13-07-2021, via: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/intermittent-vasten.aspxIntermittent
[3] Grant M. Tinsley, Paul M. La Bounty (2015). Effects of intermittent fasting on body composition and clinical health markers in humans. Geraadpleegd op 13-07-2021[4] Adrienne R.Barnosky et al. (2014). Intermittent fasting vs daily calorie restriction for type 2 diabetes prevention: a review of human findings. Geraadpleegd op 13-07-2021[5] Harder-Lauridsen NM, Rosenberg A, Benatti FB, et al. Ramadan model of intermittent fasting for 28 d had no major effect on body composition, glucose metabolism, or cognitive functions in healthy lean men. Nutrition. 2017;37:92-103.

Peulvruchten zijn zaden of de zaden met hun omhulsel [1]. Denk bijvoorbeeld aan bonen, kapucijners, linzen, kikkererwten maar ook tofu en tempé (dit zijn bewerkte peulvruchten). Echter zijn de ‘groene’ peulvruchten zoals snijbonen, peultjes, sperziebonen, doperwten geen peulvruchten maar behoren tot de groenten. De Gezondheidsraad adviseert om minstens 1 keer per week peulvruchten te nemen omdat ze veel gezondheidsvoordelen hebben [2]. Het verlaagd onder andere het slechte cholesterol in het bloed en ze zitten bomvol eiwitten en vezels!
Minder vlees eten is beter voor het milieu, de gezondheid en het dierenwelzijn. Peulvruchten kunnen gebruikt worden als vleesvervanger [3]. Ze bevatten net als vlees veel eiwit, ijzer en b-vitamines [4]. Je kunt prima zonder vlees leven zolang je maar voldoende ijzer, vitamine B1 en B12 binnenkrijgt [4]. Wil jij graag minder vlees eten maar weet je niet zeker of je dan voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt? Wij kunnen je hierin adviseren!
Je kunt eindeloos variëren met recepten op basis van peulvruchten! Probeer onderstaand recept uit.

Gevulde wrap met kidneybonen
| 2 personen |                  | hoofdmaaltijd |                       | 15-30 min bereidingstijd |

Ingrediënten:
- 4 volkoren tortilla’s
- 150 gr Philadelphia light
- 1 blikje kidneybonen (uitlekgewicht ca. 250 gram)
- 2 paprika’s
- 4 tomaten
- ½ ui
- 1 teentje knoflook
- 2 eetlepels olijfolie
- Snufje paprikapoeder
- Snufje chilipoeder
- 4 eetlepels geraspte kaas 30+
- ½ avocado (optioneel)
​
Bereiding:
1. Verwarm de oven op 200 graden. Snijd de tomaten en paprika in kleine blokjes. Pel vervolgens de ui en knoflook en snijd ze klein.
2. Lek de kidneybonen uit in een vergiet en spoel ze af onder de kraan.
3. Doe de olie in een koekenpan en laat de olie heet worden op middelhoog vuur. Fruit vervolgens de ui en knoflook in de pan.
4. Voeg de paprika’s, tomaten, chilipoeder en paprikapoeder toe. Laat dit 5 minuten pruttelen.
5. Voeg als laatste de kidneybonen toe en laat het geheel nog 2 minuten in de pan op zacht vuur.
6. Smeer ondertussen de wraps in met Philadelphia light.
7. Verdeel het mengsel uit de pan over de 2 wraps. Vouw daarna de wraps dicht en bestrooi het met kaas. Doe de wraps in een ovenschaal en zet ze in de oven voor ca. 8 minuten. Serveer de wraps op een bord, verdeel eventueel de avocado over de wraps en… Eetsmakelijk!
 
[1] Voedingscentrum (2021). Peulvruchten. Geraadpleegd op 07-06-2021, via: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/peulvruchten.aspx
[2] Gezondheidsraad (2015) Advies in het kort. Geraadpleegd op 07-06-2021
[3] Het Diabetes Fonds (2021). Peulvruchten. Geraadpleegd op 07-06-2021, via:  https://www.diabetesfonds.nl/over-diabetes/eten-met-diabetes/peulvruchten
[4] Voedingscentrum (2021). Zijn peulvruchten een goede vleesvervanger? Geraadpleegd op 07-06-2021, via: https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/zijn-peulvruchten-een-goede-vleesvervanger.aspx

Koolhydraten, je kent vast wel iemand die je daar van alles over kan vertellen. Er zijn steeds meer mensen die een koolhydraatarm dieet volgen, omdat ze willen afvallen of in verband met diabetes. Koolhydraten staan regelmatig in een negatief daglicht ‘je wordt er dik van’ denken veel mensen. Maar hoe zit het nou eigenlijk echt met koolhydraten. Maartje (diëtist en leefstijlcoach, Eetbewust.nu) legt hieronder uit hoe het zit.

Koolhydraten zijn voedingsstoffen dat energie levert voor je lichaam. Voorbeelden van koolhydraten zijn suiker, zetmeel en vezels [1]. De Gezondheidsraad adviseert ongeveer 40-70% van de energie uit koolhydraten te halen. De koolhydraten worden in het lichaam omgezet tot glucose, hetgeen wat ons energie geeft. Het is een belangrijke energiebron voor ons lichaam[2]!

Er bestaan snelle en langzame koolhydraten. Snelle koolhydraten zit o.a. in snoep, koek, ijs, frisdrank, witbrood- en graanproducten. Dit zorgt ervoor dat de koolhydraten snel in het lichaam worden opgenomen waardoor je bloedsuiker snel stijgt en ook weer snel daalt, vaak krijg je dan nog meer zin in zoetigheid. Langzame koolhydraten zitten in volkorenbrood- en graanproducten, peulvruchten, groenten, noten, zaden. Deze koolhydraten komen langzaam in het bloed waardoor je bloedsuiker stabieler blijft [3].

Langzame koolhydraten zijn veel voedzamer dan de snelle koolhydraten uit het snoep. Je bent daarnaast langer verzadigd en het bevat veel meer nuttige vitamines, mineralen  en vezels [4]. Vezels helpen je darmen gezond te houden.

Maar als je wilt afvallen moet je toch minder koolhydraten eten? Nee dat hoeft niet altijd, het is afhankelijk van wat je gewend bent om te eten. Eet je altijd veel koek, chocolade snoep etc. dan helpt het om deze snelle koolhydraten te verminderen. Hierdoor krijg je een negatieve energiebalans. Om af te kunnen vallen moet je dus minder eten dan je verbruikt. Minder snelle koolhydraten eten helpt daar bij [5]. Je lichaam maakt vervolgens energie vrij uit lichaamsvet, waardoor je afvalt. Ongeacht wat de samenstelling is van de voedingsstoffen (koolhydraten, eiwitten, vetten). Niet de koolhydraten maken je dik maar een structurele positieve energiebalans (dus wanneer je meer eet dan je verbruikt) [5].

Voor welke groepen is het bijvoorbeeld handig om te letten op de koolhydraten?
Mensen met diabetes type 2 kan een koolhydraatarm eetpatroon effectief zijn, om zo de bloedsuiker te verbeteren [6]. In sommige gevallen moet dit goed worden afgestemd op de medicatie. Bij mensen waarbij het onvoldoende lukt om met minder kilocalorieën (energie) gewicht te verliezen, kan er sprake zijn van insulineresistentie (voorstadia diabetes type 2). Deze groep mensen hebben vaak een hoge tailleomvang.  Bij mensen die gewicht willen verliezen is het altijd aan te raden om de inname van ‘snelle koolhydraten’ te verlagen dit helpt bij het creëren van een negatieve energiebalans. Bij mensen die gewicht willen verliezen, is er minder ruimte voor extra koolhydraatinname omdat je uiteindelijk in een negatieve energiebalans wil zitten. Maar als je bijvoorbeeld sport is het goed om juist voldoende koolhydraten te nemen. Koolhydraten leveren energie en kunnen bij de sportprestaties een positieve bijdrage leveren. Het hangt helemaal af van wat je doel en persoonlijke voorkeur is. 

Wil je weten hoeveel en welke koolhydraten voor jouw lichaam goed zijn? De diëtist geeft altijd maatwerk en kijkt naar je medische achtergrond om een goed advies op te stellen. 
​











Afbeelding 1 Energiebalans. Overgenomen van: https://www.wkof.nl/nl/kanker-voorkomen/verklein-de-kans-op-overgewicht/wat-de-energiebalans


[1] https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/koolhydraten.aspx
[2] Gezondheidsraad (2015). Koolhydraten en vezelrijke producten. Pagina 37
[3]https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/hoeveel-koolhydraten-zitten-erin/gekookte-aardappelen.aspx
[4] Whitney E, Rolfes, SR. Understanding Nutrition. Cengage Learning; Hoofdstuk 4 en 7.
[5]https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/afvallen-en-gewicht/helpt-calorie-n-tellen-bij-afvallen-.aspx
[6]https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/koolhydraatarm-dieet.aspx#blokkoolhydraatarm-dieet-bij-diabetes-type-2

Tegenwoordig zie je mensen massaal vitaminesupplementen inslaan met de gedachte om de kans op besmetting van het COVID-19 zo veel mogelijk te beperken. Maar zijn al die vitaminesupplementen echt werkzaam? In deze blog zoomen we in op vitamine D en COVID-19.
​
Vitamine D is een vet oplosbare vitamine. Dit wil zeggen dat het wordt opgeslagen in het lichaam. Vitamine D zorgt ervoor dat calcium wordt opgenomen in het lichaam [1]. Voldoende vitamine D is daarom van belang voor behoud van botten. Vitamine D zit voor een klein deel in vette vis, vlees, eieren, halvarine/margarine en bak- en braadproducten. De meeste vitamine D halen we uit zonlicht. Voor sommige groepen mensen, die bijvoorbeeld veel binnen zitten of een getinte huidskleur hebben, is het noodzakelijk om vitamine D te suppleren [2]. Een te kort aan vitamine D kan bijvoorbeeld zorgen bij kinderen voor afwijkingen aan het skelet en bij volwassenen botontkalking, osteoporose/spierzwakte [1].

‘Uit een Amerikaans onderzoek onder 191.779 personen blijkt dat een lage vitamine D status een verhoogd risico op COVID-19 geeft’. Van deze groep krijgt 12,5% een COVID-19 besmetting. De groep die een hogere vitamine D status had, trad 8,1% besmetting op [3]. Daarnaast bleek uit een Belgisch onderzoek dat 59% van de COVID-19 patiënten die worden opgenomen in het ziekenhuis, een lage vitamine D status heeft. Zij hebben ruim 3 keer een hoger risico om te overlijden aan COVID-19, in vergelijking met de groep die een hogere vitamine D status heeft [4].

Deze onderzoeken leggen dus een verband met een vitamine D status en kans op COVID-19 besmetting.

Ook bij het herstel van COVID-19 is het van belang om een optimale vitamine D status te hebben. Spiermassa gaat vaak verloren bij besmetting van het virus. Vitamine D is van belang voor de spierfunctie, de spieren bevatten vitamine D-receptoren [5]. Om de spiermassa te herstellen is het daarom van belang om een goede vitamine D status te hebben. Tevens wordt er door onderzoekers beweerd dat een optimale vitamine D status bescherming kan bieden tegen (blijvend) reukverlies na COVID-19 besmetting [6].

De wetenschappers, artsen en hoogleraren adviseren iedereen om vitamine D te slikken. Je loopt hierdoor namelijk minder risico dat je besmet raakt met COVID-19 en als je toch besmet bent, is het ziekteproces minder ernstig. De Gezondheidsraad (dit is een onafhankelijke wetenschappelijk adviesraad) zegt dat het nog te vroeg is voor een advies omdat er nog te weinig onderzoek naar is gedaan.
​
Wij als diëtisten raden aan om in elk geval vitamine D te slikken in de maanden met de R in de maand. De zonkracht in Nederland is namelijk onvoldoende om vitamine D in de huid aan te maken [1]. Daarnaast lopen bepaalde groepen het risico op een te kort. Twijfel je of je voldoende vitamine D binnenkrijgt? Wij als diëtisten kunnen je adviseren of je wel/niet vitamine D moet suppleren.
 
[1] Understanding Nutrition (2015). The B vitamins. Page 300
[2] https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/vitamine-d.aspx
[3] Kaufman H.W., Niles J.K., Kroll M.H. et al. (2020). SARS-CoV-2 positivity rates associated with circulating 25-hydroxyvitamin D levels. Page 1-10
[4] Smet D. de, Smet K. de, Herroelen P. et al (2020). Serum 25 (OH) D level on hospital admission associated with COVID-19 stage and mortality. Am. J Clin. Page 1-8
[5] Montenegro K.R., Cruzat V., Carlessi R. et al (2019). Mechanisms of vitamin D action in skeletal muscle. Page 192-204
[6] Xu Y., Baylink D.J., Chen C.S. et al (2020). The importance of vitamin D metabolism as a potential prophylactic, immunoregulatory and neuroprotective treatment for COVID-19. J. Transl. Med. Page 322, 1-12

10-15% van de Nederlanders heeft gevoelige darmen en 5-8% voldoet aan de criteria Prikkelbare Darm Syndroom (PDS). Dit zijn ongeveer 1 miljoen Nederlanders, waarvan 360.000 ernstige klachten hebben [1].

Vroeger werd PDS ook wel ‘spastische darmen’ genoemd. In het Engels is PDS bekend als ‘Irritable Bowel Syndrome’ (IBS). PDS is een chronische darmaandoening. Hierbij is er sprake van een verstoring van de functie van het maag-darmkanaal [2]. Klachten zoals een opgezette buik, winderigheid, diarree en/of obstipatie kunnen meespelen [3]. De klachten kunnen zo erg zijn het beperkt in je dagelijkse activiteiten. Je durft bijvoorbeeld niet meer naar een winkel of een blokje om te lopen omdat je bang bent dat je diarree krijgt en het niet kunt ophouden, je kan niet de kleren aan die je zou willen omdat je een opgeblazen gevoel hebt tot zelfs het hebben van ernstige buikpijn waardoor je niet kan werken en sporten.

De oorzaak van PDS is onbekend [4]. Er worden wel steeds meer onderzoeken uitgevoerd om meer duidelijkheid te krijgen. Een van de mogelijke oorzaken is de samenstelling in onze darmbacteriën, ook wel het ‘microbioom’ genoemd [4]. In onze darmen, met name de dikke darm, leven biljoenen bacteriën. Niet alleen bacteriën maar ook gisten, virussen en schimmels. Een gezond microbioom bestaat uit veel verschillende soorten bacteriën en een goede balans tussen de goede en schadelijke bacteriën. Deze bacteriën zijn goed voor onze spijsvertering. Bij mensen met PDS is de samenstelling van het microbioom anders. Bij PDS lijkt het erop dat sommige bacteriën de oorzaak kunnen zijn voor de klachten. Als het microbioom namelijk uit balans is, bijvoorbeeld er zijn meer schadelijke dan goede bacteriën, kunnen er klachten ontstaan zoals buikpijn, winderigheid of diarree [4].

Voeding heeft invloed op de samenstelling van het microbioom [5]. De bacteriën in onze darmen leven namelijk van het voedsel dat het lichaam binnenkomt. Een gevarieerd en vezelrijk voedingspatroon bevorderen een gezond microbioom. Vezels zit in volkoren producten, groenten, fruit, noten en zaden [6]. Een ongezonder voedingspatroon (denk aan witbrood, koek, snoep, weinig vezels) zorgt er daarentegen voor dat het microbioom afneemt. Het microbioom kan ook afgenomen worden door antibiotica, bepaalde medicijnen of door ziekte.

Er zijn aanwijzingen dat probiotica kunnen helpen bij mensen met PDS [5]. Dit zijn goede darmbacteriën. Zij overleven het maagzuur en bereiken daardoor de darm. Melkzuurbacteriën uit yoghurt of kwark overleven het maagzuur niet en behoren daarom niet bij de probiotica. Er zijn verschillende soorten probiotica, niet 1 is hetzelfde. Ieder microbioom is namelijk anders [5].

Wat tevens kan helpen bij mensen met PDS is het FODMAP dieet. Uit onderzoek blijkt dat 75% van de mensen met PDS, baat hebben bij het FODMAP dieet [7]. Dit is een wetenschappelijk bewezen dieet. FODMAP’s zijn koolhydraten die in voeding voorkomen, waar sommige mensen overgevoelig voor kunnen zijn. Bij het FODMAP dieet elimineer je een aantal weken alle FODMAP’s en vervolgens herintroduceer je ze 1 voor 1 om te kijken waar je het meest gevoelig voor bent [8]. Belangrijk is om goede begeleiding van een gespecialiseerde diëtist te krijgen omdat die de juiste informatie kan bieden zodat je met zekerheid het dieet goed volgt.  
 
[1] https://www.gezondheidsnet.nl/stoelgang-en-spijsvertering/13-vragen-over-het-prikkelbare-darm-syndroom
[2] https://www.mlds.nl/chronische-ziekten/pds-prikkelbare-darm-syndroom/
[3] https://www.mlds.nl/chronische-ziekten/pds-prikkelbare-darm-syndroom/hoe-herken-ik-het/
[4] https://www.mlds.nl/chronische-ziekten/pds-prikkelbare-darm-syndroom/wat-is-het/
[5] https://www.mlds.nl/gezonde-buik/microbioom/
[6] https://www.mlds.nl/hoe-gezond-is-jouw-buik/artikelen/microbioom-het-wonder-in-je-buik/
[7] https://fodmap-dieet.nl/
[8] https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/aandoeningen/helpt-het-fodmap-beperkte-dieet-tegen-maag-darmklachten-.aspx

Corona is op dit moment niet meer weg te denken. Het virus heeft zich in een snel tempo verspreid over de hele wereld. Hierdoor moesten er veel maatregelen getroffen worden. Het dragen van mondkapjes, afstand houden, winkels en horeca gesloten, de avondklok, handen wassen/desinfecteren en ga zo maar door [1].

Momenteel worden er dagelijks mensen positief getest op corona [2]. De symptomen variëren van persoon tot persoon. De een ervaart milde klachten, terwijl de ander er ontzettend ziek van is. Mensen die in een risicogroep zitten zijn extra kwetsbaar. Zij hebben vaak een verminderde weerstand en zijn vatbaarder voor infecties [3].

Men kan na de besmetting van het virus erg verzwakt zijn. Vaak is de voedingstoestand verminderd of er is sprake van ondervoeding. Geur en smaak kan beïnvloed worden waardoor de inname van voeding verminderd kan zijn. Tevens is spiermassaverlies extreem. Hierdoor kunnen mensen moeite hebben met bijvoorbeeld traplopen, fietsen of lopen. Bij ouderen op de IC neemt de spiermassa met wel 800 gram per dag af! [4] Spiermassaverlies op een gewone afdeling in het ziekenhuis is gemiddeld 200 gram per dag [4]. Ook kan er spiermassaverlies optreden als je niet in het ziekenhuis hebt gelegen, dit kunnen wij meten. Het is cruciaal om spiermassa weer op te bouwen middels voeding en beweging. Het is daarom noodzakelijk om een intensieve begeleiding te krijgen van een diëtist en fysiotherapeut [5]. De diëtist kan uitrekenen hoeveel u nodig heeft en eventueel aanvullen met bijvoeding of supplementen.

Het herstel na corona kan wel een jaar duren. Daarom is er een speciaal behandelplan voor ex-Covid patiënten die ernstige klachten en beperkingen hebben opgelopen. Per juli 2020 zit 7 uur dieetadvies (bovenop de bestaande 3 uur) in de basisverzekering, voor de eerste 6 maanden. Voorwaarde is dat een verwijzing van de huisarts of medisch specialist nodig is en een verplichte deelname aan wetenschappelijk onderzoek [6]. Het behandelplan is gericht op het verbeteren van de voedingstoestand en voorkomen van verdere verslechtering van de voedingstoestand [7]. Tevens speelt beweging een ontzettend belangrijke rol. Doordat patiënten vaak zo verzwakt zijn, is het van belang om spiermassa en conditie op te bouwen. Patiënten die ernstige klachten door corona hebben overgehouden, hebben recht op 50 behandelingen bij de fysiotherapeut. Ook hierbij is een verwijzing van de huisarts een voorwaarde [8].

Vaak is het voor mensen die ondervoed zijn geraakt moeilijk om voldoende eiwitrijke producten binnen te krijgen. Als diëtisten bekijken we dan hoe we die eiwitten kunnen aanvullen zodat er een beter en sneller herstel is. Je hebt daarnaast kans op ondervoeding als je de neiging hebt om maaltijden over te slaan of kleinere porties te nemen omdat je bijvoorbeeld geen trek meer hebt [9]. Ondervoed kan je ook zijn als je een gezond gewicht hebt of overgewicht. Je kan door een slechte voedingstoestand een tekort aan voedingsstoffen als vitamines en mineralen hebben.

Punten waaraan je kunt herkennen dat je ondervoed bent:

• Los zittende kleding
• Verminderde eetlust
• Gewichtsverlies zonder dat dit de bedoeling is
• Met de BMI-meter kun je nagaan of je ondergewicht hebt: https://www.voedingscentrum.nl/nl/bmi-meter.aspx
• Verminderde spiermassa
• Vaak koud hebben
• Trage wondgenezing

In onze praktijk behandelen wij ex-Covid patiënten in samenwerking met de fysiotherapeut. Door middel van een lichaamssamenstelling-meting kunnen wij analyseren hoeveel spier- en vetmassa de patiënt heeft. Op basis van alle gegevens die wij hebben, stellen we een individueel behandelplan op. Op deze manier proberen wij het herstel bij ex-Covid patiënten zo goed mogelijk te laten voorlopen.
Onderschat het herstel na corona niet bij ernstige klachten! Voor een goed herstel is het van belang om een diëtist en fysiotherapeut onderdeel te laten zijn in een behandelteam bij ex-Covid patiënten.
 
[1]https://www.kvk.nl/corona/het-coronavirus-overzicht-maatregelen/?msclkid=1947230fc93a1543b29943240cc2ddc5&utm_source=bing&utm_medium=cpc&utm_campaign=2.%20KVK%20-%20Corona&utm_term=maatregelen%20corona&utm_content=Maatregelen
[2] https://coronadashboard.rijksoverheid.nl/landelijk/positief-geteste-mensen
[3]https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/kwetsbare-groepen.aspx#:~:text=Kwetsbare%20groepen%20zijn%20zwangere%20vrouwen%2C%20baby%E2%80%99s%20en%20jonge,risicogroepen%20dan%20ook%20meer%20gevaar%20met%20zich%20mee.
[4]https://www.allesoversport.nl/thema/gezonde-leefstijl/corona-spiermassa-en-revalidatie/
[5]https://www.nvdietist.nl/homepagina-nieuws/2244-persbericht-revalidatie-na-corona-vraagt-dietistische-benadering?highlight=WyJjb3JvbmEiXQ==
[6]https://ntvd.media/artikelen/behandelplan-van-dietist-binnen-paramedische-herstelzorg-covid-19/#:~:text=Dieetbehandeling%20bij%20pati%C3%ABnten%20die%20herstellen%20van%20COVID-19%20is,van%20de%20optimale%20combinatie%20van%20voeding%20en%20beweging.
[7]https://ntvd.media/artikelen/behandelplan-van-dietist-bij-covid-19-na-ontslag-uit-het-ziekenhuis/
[8] https://www.zorgwijzer.nl/zorgverzekering-2021/fysiotherapie-na-corona-vergoed-uit-basisverzekering
[9]https://www.voedingscentrum.nl/nl/service/vraag-en-antwoord/gezonde-voeding-en-voedingsstoffen/ondervoeding.aspx

Het ene kind eet iedere avond z’n bordje leeg, terwijl het andere kind iedere avond een strijd heeft met het avondeten. Hoe kan dat, en hoe ga je hiermee om als ouder?

Kritische eters, ofwel problemen omtrent eten. Voor ouders kan dit soms best veel zorgen geven. Krijgt mijn kind wel voldoende voedingsstoffen binnen? Is het niet te eenzijdig? Ouders hebben vaak al van alles geprobeerd, echter lukt het soms nog steeds niet. Dit kan leiden tot stress bij zowel de ouder als het kind.

Er wordt vaak gedacht dat kritisch eten een fase is en dat het vanzelf overgaat. Soms is dat zo, maar dat betekent niet dat je er niks aan kan doen. In de praktijk merken we dat er nog veel onwetendheid is over hoe je het best om kan gaan met kritisch eetgedrag. Het belangrijkste doel van ons is gezelligheid aan tafel en langzaam leren om meer te eten. Het helder krijgen van de oorzaak van kritisch eetgedrag helpt om kinderen beter te leren eten. 
 
Lees hieronder een aantal voorbeelden:

• Kinderen kunnen gevoelig zijn voor een bepaalde structuur of smaak van eten doordat ze heel veel voelen in hun mond en/of heel precies kunnen proeven. Dit zie je meestal bij de warme maaltijd omdat deze het meest varieert van dag tot dag. Maar kan ook bij brood, broodbeleg en tussendoortjes.
• Kinderen kunnen een nare ervaring gehad hebben met een voedingsmiddel waardoor angst ontstaat. Denk bijv. aan een verslikking of eten dat te warm was.
• Het kan dat kinderen te weinig ervaring hebben opgedaan met ‘nieuw eten’ op jonge leeftijd. Bijv. bij ziekte in verleden waardoor het eten moeilijk ging.
• Een medische oorzaak zoals bijv. problemen in het mondgebied of het minder goed in staat zijn om te kauwen en te slikken.
• Kinderen met autisme zijn ook vaker kritische eters omdat ze moeite hebben met prikkels.
• De manier waarop ouders omgaan met eten kan ook een rol spelen bij het ontwikkelen van kritisch eetgedrag. Ouders geven soms te veel druk omdat ze graag willen dat hun kind eet. Dit is goed bedoelt maar kan averechts werken.
• Ook kan de omgeving van invloed zijn op het eetgedrag van een kind, bijvoorbeeld een drukke omgeving en veel prikkels.
  
  

Kinderen hebben een aangeboren afkeer voor bittere en zure smaken. Je moet gemiddeld 10 tot 15 keer iets proeven om te bepalen of je iets wel of niet lust [2]. Hoe vroeger je experimenteert met smaken (vanaf 4mnd), hoe beter en gevarieerder kinderen zullen eten. Daarnaast is het belangrijk om kinderen voldoende te betrekken en het goede voorbeeld te geven als ouder [1].
Maak daarnaast het eten leuk. Maak bijvoorbeeld van groenten een bloemetje of speel een spelletje om kinderen uit te dagen om iets anders te eten. Is het proeven te spannend? Stimuleer het kind dan om het aan te raken en te ruiken. Dat helpt ook bij het leren eten. 

In onze praktijk werken wij met een kindvriendelijke methode van de kinderdieetcreatie dat wordt gebruikt bij kinderen die moeilijk eten. Er wordt bijvoorbeeld gewerkt met vrolijke werkbladen en het is gericht op de belevingswereld van het kind. Het kind beleeft daardoor eten en drinken op een hele andere wijze. Daarnaast werken wij samen met verschillende disciplines, onder andere een logopedist en een ergotherapeut. Een logopedist observeert tijdens het eten de mondmotoriek van het kind en onderzoekt waar de oorzaak ligt. Een ergotherapeut richt zich op de prikkelverwerking en onderzoekt wat van invloed is op het eetgedrag. 

[1]https://www.nice-info.be/sites/default/files/2020-06/2020_2_NN%20juni%202020_nader-bekeken-Lekkerbekjes.pdf
[2] https://www.voedingscentrum.nl/nl/zwanger-en-kind/dreumes-en-peuter/de-lust-ik-niet-fase.aspx